Verwachtingen onderzoeken - deel 2
Ons boek Zoals verwacht loopt alles anders is het perfecte leesvoer voor op vakantie. Of je nou thuis zit met hyperactieve kleuters, op de camping staat met tegensputterende pubers of je beste leven leidt met een cocktail onder een palmboom, dit boek komt altijd van pas. Eenmaal terug in de dagelijkse rompslomp en al het gedoe dat daar bij komt kijken, pak je problemen na het lezen gegarandeerd anders aan. Maar ja, niet iedereen heeft dit boek op het nachtkastje liggen. Daarom delen we de komende weken in ons Omdenkverhaal op zondag inzichten uit het boek. Vorige week vertelden we je in deel 1 al over wat een verwachting precies is. Vandaag gaan we verder waar we gebleven waren en onderzoeken we wat je nou met die verwachtingen kunt om een probleem te laten verdwijnen.
Onuitgesproken verwachtingen liggen aan de basis van vele teleurstellingen.
Spel der verwachtingen
We spelen in ons leven een raar spel met verwachtingen. Als een familielid op zijn drieënnegentigste sterft vinden we dat erg, maar we kunnen tegelijkertijd tevreden constateren dat de overledene in elk geval een lang en rijk leven gehad geeft. Maar gaat een familielid op zijn drieënzeventigste dood – ook al is de doodsoorzaak identiek – dan kunnen we daar zeer bedroefd over zijn. ‘Hij had nog zo lang van zijn pensioen kunnen genieten.’ Blijkbaar is het onze collectieve verwachting dat we tegenwoordig ergens rond de tachtig jaar oud zouden moeten worden. Elk jaar eerder is een probleem, elk jaar ouder een meevaller.
Zo verwachten we ook dat we op onze verjaardag door onze geliefden ‘verrast’ worden, maar als we een baksteen krijgen of een schoenendoos met een drol, zullen we dat niet leuk vinden. We willen verrast worden, maar we willen niet écht verrast worden. We willen verrast worden binnen het kader van onze verwachtingen.
Dit spel met verwachtingen spelen we, en we zullen het altijd blijven spelen. Verwachtingen structureren ons leven. Het is om die reden ook heel verstandig – als je problemen wilt voorkomen – om voortdurend over verwachtingen te communiceren. Verwacht jij iets van een ander? Laat het weten. Niets is zo frustrerend als verwachten dat de ander spontaan iets zal doen (bloemen meenemen, aan je verjaardag denken, een compliment maken over je nieuwe kapsel) en die verwachting niet uitspreken. Onuitgesproken verwachtingen liggen aan de basis van vele teleurstellingen. Helaas kunnen mensen niet elkaars gedachten lezen. En zij die denken het wél te kunnen, kunnen het juist niet. Weten we dankzij Dunning en Kruger, zoals je kon lezen in ons drieluik over de feiten onderzoeken.
Herken jij de quotes van Omdenken? Of val jij voor alle onzin die we er tussen gestopt hebben?
test je kennisDe verwachting bepaalt het probleem
Om een probleem volledig te begrijpen is het dus onvermijdelijk om ook je verwachtingen nauwkeurig te onderzoeken. Je verwachting definieert namelijk in sterke mate wat het probleem is. Voor de een is een jas op de grond een heel ander probleem dan voor de ander. Of zelfs helemaal geen probleem. Ook al zijn die jassen exact gelijk.
Ligt er een jas op de grond en verwacht je een schoon huis? Dan is rommel het probleem.
Ligt er een jas op de grond en verwacht je dat een kind je gehoorzaamt? Dan is ongehoorzaamheid het probleem.
Ligt er een jas op de grond en verwacht je dat een kind zijn verantwoordelijkheid neemt en leert om zich meer en meer volwassen te gedragen? Dan is onverantwoordelijk gedrag het probleem.
Ligt er een jas op de grond en verwacht je dat je kind ook rekening houdt met jou, wil je niet dat het zich gedraagt alsof je huis een hotel is en jij zijn bediende bent? Dan is het feit dat jij je niet erkend voelt het probleem.
Mocht je nu denken: ik heb als ouder eigenlijk al deze verwachtingen, tja, dan heb je dus niet één probleem (de op de grond liggende jas), maar eigenlijk een hele serie problemen (rommel, autoriteit, onverantwoordelijk gedrag, je niet erkend voelen). En dat allemaal als gevolg van één jas die op de grond ligt.
Overigens: verwacht je dat ‘normale’ kinderen hun jas op de grond gooien en vind je dat eigenlijk een teken van gezond, vitaal gedrag? Dan zou het omgekeerde een probleem zijn: als je kind bij thuiskomst keurig zijn jas op een haakje hangt en zijn handschoentjes in het handschoenenkastje legt, om vervolgens bij de thee te converseren over zijn dag op school, om ten slotte belangstellend te informeren hoe jouw dag verlopen is. ‘Sorry als ik wat veel aan het woord ben.’
We zien dezelfde feiten, maar omdat we met andere verwachtingen kijken, zien we een ander probleem.
The devil is in the details
Zelfs bij ogenschijnlijk simpele problemen kunnen feiten en verwachtingen al snel als een onontwarbare kluwen door elkaar heen lopen. Vaak geldt: the devil is in the details. Tijdens een van onze theatershows was Berthold gedwongen de voorstelling te onderbreken omdat een filter van een lamp doorbrandde. Het filter werd door een technicus van het theater vervangen en de voorstelling kon hervat worden. In de pauze sprak Berthold onze technici – die bij ons hoorden, dus niet bij het theater – aan op het incident. Ze leken zeer ongeïnteresseerd te reageren. Alsof het hen niet uitmaakte wat er gebeurd was.
Op weg naar huis dacht Berthold na over het voorval. De lauwe reactie van onze technici zat hem dwars. Waarom? Omdat Berthold van hen verwacht dat zij het erg vinden als iets fout gaat. De volgende dag besprak Berthold zijn zorg met hen. Wat bleek? Zij waren woedend geweest op de technici van de zaal, maar wilden dat Berthold in de pauze niet laten merken. Ze wilden niet dat hij last zou hebben van hun emoties. Het was juist hun verwachting dat het onverstandig zou zijn om Berthold in de pauze met hun stress lastig te vallen.
Als zelfs zoiets simpels als een kapotte lamp of het op de grond gooien van een jas al zoveel tijd en aandacht vergt om het probleem nauwkeurig in kaart te brengen – niet omdat we het niet eens zijn over de feiten, maar omdat we verschillend denken over de verwachtingen – hoe ingewikkeld is het dan wel niet om te benoemen wat ‘het probleem’ is bij complexere problemen als een relatiecrisis, een reorganisatie of een (dreigende) burn-out? Grote kans dat zelfs als alle betrokkenen het eens zijn over ‘de feiten’, ze toch totaal verschillend denken over het probleem, omdat ze ieder met een andere verwachting kijken.
nu al verder lezen?
Zoals verwacht loopt alles anders
Ben je geprikkeld en kun je niet wachten tot volgende week om verder lezen? Lees dan ons boek 'Zoals verwacht loopt alles anders'. Hierin lees je meer over verwachtingen onderzoeken en hoe je daarmee een probleem kunt laten verdwijnen.
Dit boek biedt een instrument om met elk probleem - van de dagelijkse ergernissen tot de grote tragedies van het leven - om te gaan. Het is een handleiding waarmee je een probleem kunt laten verdwijnen of (in sommige gevallen) kunt omdenken. Stap voor stap laat het zien hoe je elk probleem op een constructieve manier kunt aanpakken. Ook de Omdenkmatrix komt aan bod, een handig hulpmiddel om los te laten op die hardnekkige problemen waar je maar niet vanaf komt.
Kun jij prima wachten? Dan gaan we volgende week in deel 3 verder waar we gebleven waren en ronden we ons drieluik over verwachtingen af.
Heb jij ook een omdenkverhaal?
Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!
Iedere zondag in jouw mailbox?
Wil je deel 3 van de omdenkverhalen over verwachtingen onderzoeken niet missen? Schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief en je vindt iedere zondagochtend een grappig, creatief of inspirerend verhaal in jouw mailbox.