Kinderen opvoeden? Stop ermee! Dat is vastdenken: focussen op wat er niet is en wel zou moeten zijn. Het maakt van een probleem een ramp. Denk om! Maak van het probleem een kans. Hoe? Simpel: kijk naar wat er is en wat er zou kunnen zijn. Van een gebrek een talent maken. Zoals we het graag zeggen: lastig gedrag is niets anders dan ruwe energie, ongestold verlangen, een behoefte die zich stuntelig uitdrukt. Vandaag delen we met jou een stukje uit ons boek Lastige kinderen? Heb jij even geluk met een voorbeeld dat duidelijk maakt dat anders omgaan met lastig gedrag een stuk constructiever kan zijn. Zowel voor de opvoeder, als voor het kind.
Een vrouw vertelt: ‘Wij aten thuis altijd om vijf uur. Als ik ook
maar vijf minuten te laat thuiskwam, kreeg ik ervan langs met de
mattenklopper. Dat gebeurde regelmatig. De aanpak van mijn
ouders had een averechts effect. Als ik zag dat ik te laat ging komen, dacht ik: ach, die klappen krijg ik toch wel, dus ik hoef me
nu ook niet meer te haasten. Bij binnenkomst wachtte ik het pak
slaag rustig af. Het deed me verder weinig en het motiveerde me
niet om voortaan op tijd te zijn.’
Als kinderen precies zouden doen wat hun ouders en leerkrachten van hen verwachten, zou er niets aan de hand zijn. In die ideale wereld zouden volwassenen slechts uit hoeven te leggen wat de bedoeling is en kinderen zouden zich keurig, conform die bedoeling, gedragen: ze poetsten hun tanden, ruimden hun kamer op, maakten (tijdig) hun huiswerk en groeiden uit tot een volgende generatie beschaafde volwassenen.
Vaak lastig gedrag niet ondanks, maar dankzij de goede bedoelingen van volwassenen.
Helaas bestaat die ideale wereld niet. Volwassenen zijn zelf niet altijd even volwassen en kinderen zijn onvoorspelbaar en wispelturig. Het hele project ‘opvoeding’ loopt daardoor nogal eens flink uit de rails. Kinderen vertonen regelmatig lastig tot zeer lastig gedrag en de welbedoelde ingrepen van volwassenen om dit gedrag te corrigeren, werken vaak niet. Het is nogal eens als water naar de zee dragen. Of erger, olie op het vuur gooien. In heel wat situaties escaleert lastig gedrag niet ondanks, maar dankzij de goede bedoelingen van volwassenen.
Zijn we dan machteloos? Moeten we ophouden met ingrijpen? Nee, natuurlijk niet. Dat zou niet werken. Kinderen hebben onze zorg en aandacht nodig. Al was het maar in de vorm van voeding en onderdak. We dragen de zorg over hen. En dus zullen we elke dag besluiten (moeten) nemen, die hun leven rechtstreeks beïnvloeden. De vraag is niet óf we in zullen grijpen in hun leven, de vraag is hóé. Wat moeten we doen en wat moeten we laten? Wanneer is een interventie productief en wanneer contraproductief?
Lastig gedrag is moeilijk om mee om te gaan, maar het kan leiden tot een vruchtbaardere situatie. Kinderen die lastig gedrag vertonen, bevinden zich in een (tijdelijke) crisis. Net zoals een crisis kan leiden tot een kans, kan lastig gedrag de opmaat vormen naar constructiever gedrag. Voor alle partijen. Wij als volwassenen kunnen kinderen daarbij helpen. Door aandacht voor hen te hebben, er voor hen te zijn, door vooral veel niet te doen (wat veel lastiger is dan het lijkt) of soms – op specifieke momenten – door juist gericht en kordaat in te grijpen.
Bij de vrouw die te laat thuiskwam, werkte een pak voor de broek niet. Het maakte alleen maar dat ze nog later thuiskwam. ‘Klappen krijg ik toch wel.’ Haar oom had wat dat betreft een betere manier gevonden.
‘Op mijn dertiende werd ik bij mijn oom in huis geplaatst. Op een dag kwam ik ook daar te laat voor het eten. Ik wist niet wat er komen zou en bleef wachten in de gang. Mijn oom riep mij binnen. Hij zat aan tafel met voor zich zijn bord met eten en keek mij verdrietig aan. “Ik heb de hele dag hard gewerkt en heb een reuzehonger,” zei hij. “Nu is mijn eten koud omdat ik op jou heb gewacht. Schuif gauw aan en eet, meisje, en vertel me daarna maar waarom je later was.” Ik kon wel door de grond zakken van schaamte. Nooit meer kwam ik daarna te laat. Zelfs nu, vele jaren later, doe ik er alles aan om op tijd op afspraken te komen. Mensen nemen de tijd voor je en wachten op je, dat leerde ik van mijn oom. Niet doordat hij me strafte, maar doordat hij me verantwoordelijkheid gaf.’
Het verhaal van de vrouw en haar oom is een van de letterlijk honderden verhalen over opvoeding en onderwijs die wij de afgelopen jaren heb ontvangen. Al deze verhalen lieten zien hoe een bestaand probleem met een kind in een nieuwe mogelijkheid kon overgaan. Voor zijn boek Lastige kinderen? Heb jij even geluk heeft Berthold Gunster al die verhalen onderzocht, gecategoriseerd en geprobeerd ze te doorgronden. Wat maakt dat de ene ingreep wél werkt en de andere niet? Wat is het ‘geheim’ van een goede leraar of ouder? Hoe kan het dat kinderen zich bij de ene volwassene uiterst vervelend kunnen gedragen, terwijl ze zich bij een andere volwassene zeer coöperatief kunnen opstellen? Welke nieuwe mogelijkheid schuilt er achter het bestaande lastige gedrag? Kunnen we leren ons als de oom in het voorgaande voorbeeld te gedragen? Zijn boek is een poging die vragen te beantwoorden. De komende tijd zullen we hier op zondag regelmatig een inzicht en een inspirerend verhaal delen.
Ben je benieuwd naar de inzichten van Berthold uit 'Lastige kinderen? Heb jij even geluk!'? Kom op woensdag 12 maart naar de benefietvoorstelling in Theater Kerkrade die we in samenwerking met de Stichting Ouders voor Ouders organiseren.
Alle ouders zijn welkom, maar ook grootouders, onderwijzers, jeugdleiders, voetbaltrainers, badmeesters, mentoren, oppassers, gezinsvoogden, pleegouders, peuterleiders en iedereen die zin heeft in een verfrissende avond, om over na te denken maar vooral ook om te lachen! Opvoeden zal hierna nooit meer hetzelfde zijn!
Wil je geen enkele moeite hoeven doen om ieder week ons omdenkverhaal te lezen? Schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief en je vindt iedere zondagochtend een grappig, creatief of inspirerend verhaal in jouw mailbox.
Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!