De strategie van het bekrachtigen - deel 3
Vorige week publiceerden we deel 2 over de omdenkstrategie van het bekrachtigen. Deze strategie, 1 van de 15 die we behandelen in ons boek Huh?! - de techniek van het omdenken, is de derde en kijkt naar wat er goed gaat en hoe je dat kunt versterken. In essentie is het een heel simpele strategie: kijk naar wat werkt en ga daarmee door. Ondanks, of misschien wel dankzij, het feit dat het zo’n eenvoudige strategie is, is het ook de meest onderschatte. Vorige week hebben we gekeken naar opwaartse spiralen en zichzelf bekrachtigende systemen. Vandaag onderzoeken we de kracht van positieve bekrachtiging op andere mensen. Wat gebeurt er als je welgemeende complimenten geeft in plaats van ongevraagde tips?
Positieve versterking
Wat is nu het belang van zichzelf bekrachtigende systemen voor de techniek van het omdenken? Overal waar mensen met elkaar werken en leven en relaties met elkaar aangaan (en dus met elkaar een systeem vormen) kan een kleine, consequent herhaalde, positieve bekrachtiging zorgen voor een groots positief effect. Na verloop van tijd (denk aan de plompenbladeren) gaat het probleem over in een nieuwe mogelijkheid. Alsof er een totaal nieuwe wereld is ontstaan.
Managementgoeroe Tom Peters zegt daarover: ‘Positieve versterking heeft een additionele, zenachtige eigenschap. Het introduceert goede onderwerpen op de agenda in plaats van onderwerpen met geweld van de agenda af te voeren. Onze ervaring is dat de meeste managers weinig inzicht hebben in de waarde van positieve versterking. Ze begrijpen niet wat het betekent en vinden het beneden hun waardigheid of onmannelijk.’
Ze mogen ons niet
Onze trainers gaven een keer een workshop Omdenken voor medewerkers van het Fioretti College, een vmbo-opleiding in Veghel. We vroegen hun naar wat zij de afgelopen tijd goed gedaan hadden. Een van de dingen waar men trots op was geweest was een wat afwijkend project.
Een moeilijke groep leerlingen lag voortdurend overhoop met het docententeam. De leerlingen voelden zich niet gezien en reageerden defensief op goedbedoelde adviezen. De docenten op hun beurt verloren hun geduld met deze klas, waardoor de leerlingen weer zeiden: ‘Zie je wel, ze mogen ons niet.’ Kortom, een mooi voorbeeld van een neerwaartse spiraal.
De betrokken docenten besloten de spiraal te doorbreken door een maand lang consequent en welgemeend complimenten aan de groep uit te delen. Zowel aan individuele leden als aan de groep als collectief. Uiteraard feitelijk juiste complimenten, gebaseerd op concrete waarnemingen. Binnen twee weken, zo vertelden zij, was de sfeer in de groep volledig, als bij toverslag, omgeslagen: van een dwarse in een coöperatieve groep. Aan het eind van het schooljaar vertelde een van de jongens trots tegen zijn mentor: ‘Wij zijn de leukste groep die ze hier in lange tijd gehad hebben, hè meester?!’ De mentor kon niet anders dan het beamen. De intentie was werkelijkheid geworden.
We leren van jongs af aan vooral te kijken naar wat er niet goed is.
Mag ik je een tip geven?
Positieve feedback geven zit niet zo in onze genen. Al op jonge leeftijd worden we getraind om op te passen voor gevaar. Er is onderzoek gedaan naar de manier waarop ouders omgaan met drie à vier jaar oude kinderen. De kinderen droegen opnameapparatuur en de opmerkingen van de ouders werden verdeeld in twee categorieën: is het bekrachtigend, positief of is het waarschuwend, negatief? Tot ontsteltenis van de onderzoekers bleek meer dan 85 procent van de opmerkingen van de ouders te vallen in de laatste categorie: ‘niet doen’, ‘afblijven’ en ‘pas op’.
We leren van jongs af aan vooral te kijken naar wat er niet goed is. Waar we voor op moeten passen, wat onze verbeterpunten zijn. Daarom geven we in plaats van complimenten liever tips. En die noemen we dan kritisch opbeurend. Maar er is niets opbeurends aan een tip. Een van de ergste dingen die we kunnen doen is andere mensen een tip geven. En al helemaal als het een ongevraagde tip betreft. Verschrikkelijk, toch? Een tip is zo ja-maar, zo zielig. Een tip is namelijk altijd gebaseerd op iets wat iemand (nog) niet goed doet of kan. En degene die de tip geeft, die weet het natuurlijk wel. Die had ervoor doorgeleerd, die was dan de deskundige en die ging de tip natuurlijk ook met alle plezier en liefde en het liefst met heel veel woorden uitleggen. Uiteraard met de beste bedoelingen. ‘Mag ik je een tip geven?’ Alleen al die vraag. En je kunt natuurlijk niet weigeren, want de ander speelt het toneelstukje het beste met je voor te hebben. Dat blootleggen is tamelijk gênant en dus speel je het spel maar vriendelijk mee. ‘Een tip? O graag. Vertel.’
Complimenten, dat is andere koek. En met complimenten bedoelen we échte complimenten. Niet van die quasicomplimenten zoals ‘je geeft best goed leiding voor een vrouw’ (eigenlijke boodschap: je kunt er niks van) of ‘man, wat zie je er goed uit voor je leeftijd’ (eigenlijke boodschap: wat ben je oud). Nee, een echt compliment, gebaseerd op wat iemand echt goed doet. Vanuit het hart, met liefde. Gebaseerd op waarneembare feiten. Een compliment bovendien waarvan je weet dat de ander het op prijs stelt en dat het vrij is van verborgen motieven.
Interventie
Een van de mooiste verhalen over bekrachtigen die we de afgelopen jaren tegengekomen is het verbijsterende verhaal van Avon Mexico. Het is een prachtige illustratie van het basisidee van deze strategie: als je kijkt naar het probleem, als je begint bij wat níét werkt en op zoek gaat naar oorzaken daarvan, beland je als vanzelf in een negatieve spiraal. Zodra je echter kijkt naar wat wél werkt, zelfs als het absurd lijkt om dat te doen, ontstaat het tegenovergestelde: een opwaartse spiraal.
Bij Avon Mexico waren al jarenlang klachten over seksuele intimidatie, het glazen plafond voor vrouwen, de machocultuur. Kort gezegd, de organisatie stond bekend als vrouwonvriendelijk. Een consultancybureau uit New York was gevraagd de problemen op te lossen, maar alle inspanningen leken alleen maar averechts te werken.
Na twee jaar trainingen en advies was het aantal klachten alleen maar toegenomen, er waren meer rechtszaken, evaluaties van trainingen waren negatief en het aantal mensen dat workshops bezocht om de vrouwonvriendelijkheid te doorbreken daalde dramatisch. Het bureau uit New York besloot het over een andere boeg te gooien.
In 1995 werden Diana Whitney en David L. Cooperrider benaderd, die gespecialiseerd zijn in de techniek van appreciative inquiry (onderzoeken wat werkt en daarop doorbouwen). Whitney en Cooperrider gingen aan de slag. Hun eerste interventie? Mensen vragen waar het wel goed ging. Ze vroegen werknemers die tevreden waren over de samenwerking tussen mannen en vrouwen om zich als koppel aan te melden. Uiteraard een man-vrouwkoppel. Ze wilden deze tweetallen gebruiken om te leren wat er goed ging. Gezien de voorgeschiedenis van klachten en problemen verwachtte de organisatie hooguit een tiental aanmeldingen. De respons overtrof echter alle verwachtingen: honderden koppels meldden zich spontaan aan om te vertellen over hun positieve ervaringen. Vanuit die gesprekken heeft het team vervolgtrajecten gestart die uitmondden in een hele serie voorstellen voor verbetering van de cultuur. Met ongekend resultaat.
Waren de problemen opgelost? Nee, er was veel meer gebeurd dan dat. De cultuur was totaal veranderd. Nog geen twee jaar later, in 1997, ontving Avon Mexico de Catalyst Award voor the best place in the country for women to work. Een ongekende prestatie. Door het probleem los te laten en te kijken naar wat er wel goed ging, verdween het probleem.
Volgende week meer
Het verhaal van Avon is een prachtig bewijs van de mogelijkheid een probleem op te lossen door simpelweg dat wat goed gaat te versterken. Toch voelt dat voor ons heel gek. Hoe zit dat? Waarom vinden we het toch zo lastig om te kijken naar wat er goed gaat en te negeren wat er niet goed gaat? Dat vertellen we je graag. Volgende week. Wordt vervolgd...
nu al verder lezen?
Huh?! - de techniek van het omdenken
Ben je nieuwsgierig en kun je niet wachten tot volgende week om verder lezen? Lees dan Bertholds boek 'Huh?! - de techniek van het omdenken'. Daarin lees je meer over accepteren en natuurlijk over de veertien andere omdenkstrategieën.
We kunnen dit boek natuurlijk zelf aanprijzen met lovende woorden, maar dat laten we graag over aan een willekeurige lezer op Bol.com: Ik heb al heel wat boeken over persoonlijke ontwikkeling gelezen, maar die kunnen nu allemaal naar kringloop. Meer dan dit boek heb je niet nodig.'
Naast kopen, kun je dit boek uiteraard ook luisteren of lenen.
Iedere zondag in jouw mailbox?
Wil je deel 4 van de omdenkverhalen over bekrachtigen niet missen? Schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief en je vindt iedere zondagochtend een grappig, creatief of inspirerend verhaal in jouw mailbox.
Heb jij ook een omdenkverhaal?
Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!