Theezakjes

Goed. Zoals gezegd. We beginnen simpel. We nemen aan dat je hier nog niet af zult haken. We beginnen met een eenvoudig te accepteren probleem. Rond 1900 is thee alleen als losse blaadjes in tinnen blikjes verkrijgbaar. De tinnen blikken zijn echter vrij prijzig. De New Yorkse thee-importeur Thomas Sullivan dreigt de slag met de concurrentie te verliezen. Een probleem dat hij wel moet accepteren. Wat te doen? Hij besluit om de thee niet langer te verpakken in blik, maar in zijden zakjes. Zijn motieven zijn slechts economisch van aard. In feite is het een ordinaire bezuinigingsmaatregel: zijden zakjes zijn goedkoper dan tinnen blikjes. De grap is, Sullivan had de zakjes ontworpen als verpakkingsmateriaal, maar zijn klanten hadden dat niet in de gaten. Ze gooiden de zakjes rechtstreeks in de theepot. In plaats van zijn Lipton-theezakjes klanten uit te leggen dat dat niet de bedoeling was, accepteerde Sullivan hun gedrag en ontwikkelde het concept van het theezakje zoals wij dat nu kennen. De eerste zakjes met touwtje en labeltje verschenen in 1919, voorzien van het logo van Lipton Tea.

Leuk verhaal, denk je misschien, maar hoe moeilijk is dat? Eigenlijk hoefde Thomas Sullivan alleen te accepteren dat hij moest bezuinigen en vervolgens dat zijn klanten de zakjes accepteerden, dus wat is daar moeilijk aan? Aan de andere kant, kansen accepteren is ook een kunst op zich. Als je nu terugkijkt op je leven, hoeveel kansen heb je dan voorbij laten gaan? Om wat voor reden dan ook; omdat het je leven te zeer in beroering zou hebben gebracht, omdat je al getrouwd was, omdat je de zekerheid van je huidige baan niet op wilde geven, omdat je al kinderen had, omdat je ouders je geleerd hadden dat ‘leven lijden is’, omdat je ervoor moest verhuizen, et cetera. Maar goed, je hebt gelijk, het voorbeeld was makkelijk. Daarom maken we je het nu ietsje lastiger. Opnieuw de vraag, wat zou jij doen, zou je het volgende probleem kunnen accepteren?

Haagse Harry

Een man vertelt: ‘Mijn collega Jack vierde in de bedrijfskantine zijn twintigjarig jubileum bij ons bedrijf in Leiden en ik zou als Haagse Harry een grappige sketch doen. Op de desbetreffende dag maakte ik echter een fatale inschattingsfout. Ik was met de racefiets vertrokken vanuit mijn woonplaats Gouda maar had al vrij snel in de gaten dat ik nooit op tijd in Leiden zou zijn om me op te frissen, om te kleden tot Haagse Harry, et cetera. De hele weg was ik aan het piekeren hoe ik dit probleem op zou kunnen lossen.’

Wat zou jij doen? Harder fietsen? Bellen of de sessie een halfuur verzet kan worden? Welnu, helaas kan je niet terugpraten, dus we gaan maar gewoon verder. Maar dan voelt dit artikel lekker interactief, snap je? We kunnen je al wel vertellen dat de man de Harrison Ford-strategie wist toe te passen. Hij gebruikte het probleem.

‘Al fietsend kreeg ik een inval. Wat was het geval? Jack was directeur veiligheid en milieu en verantwoordelijk voor alles wat met duurzaamheid te maken had. Ik werkte onder zijn leiding aan de campagne Fietsen Scoort, waarmee ik collega’s moest stimuleren om op de fiets naar het werk te komen. Wat was het briljante toeval? Dat de sketch ging over duurzaamheid en voorbeeldgedrag. En dus bedacht ik: weet je wat ik doe, één en één is twee, ik fiets gewoon met mijn racefiets, racefietskleren, helm en zonnebril de kantine binnen en doe, als fietsende Haagse Harry, mijn sketch. Zo gezegd, zo gedaan. Net op tijd kwam ik binnengevlogen met mijn fiets, de sketch sloot naadloos aan bij mijn racefiets, zweetlijf en fietskleren. Voor mij was het enorm genieten, de aanwezigen hadden een speciale act en ik had gelijk een mooie publiciteitsstunt om Fietsen Scoort nog eens te promoten bij mijn collega’s. Dit alles had ik nooit bedacht als ik op tijd vertrokken was.’

Diefstal

Oké. Iets moeilijker. Diefstal. Hoe zou jij reageren als je een bedrijf had dat met diefstal geconfronteerd wordt? Zou jij dat accepteren?

In de First Class van Richard Bransons luchtvaartmaatschappij Virgin Atlantic gaat de maaltijd vergezeld van grappige, opvallende peper- en zoutvaatjes. Wilbur en Orville worden ze genoemd, naar de gebroeders Wright, pioniers in de geschiedenis van de luchtvaart. Passagiers zijn er dol op. Zo dol, dat menigeen de verleiding niet kan weerstaan en de vaatjes in z’n handbagage laat glijden. Ordinaire diefstal, dus. Door mensen die eersteklas vliegen, nota bene. De financiële afdeling van Virgin Atlantic wil de peper- en zoutstelletjes dan ook wegdoen. Het kost veel geld om ze elke keer te vervangen. Daar voelt Branson echter niets voor. Waarom stoppen met iets wat zo populair is? In plaats van ze uit de roulatie te nemen, laat hij de tekst ‘pinched from Virgin Atlantic’, gepikt van Virgin Atlantic, op de stelletjes zetten. Wat is het gevolg? Wilbur en Orville worden nog steeds gestolen, maar ze zijn nu ook een van de succesvolste promotiecampagnes die het bedrijf ooit voerde. Behalve een aardig souvenir, zijn het dankzij de brutale tekst ook echte conversation pieces. Een goed verhaal voor aan tafel, een actie waar iedereen over praat, die mensen aan het lachen maakt en die het imago van Virgin Atlantic als tegendraadse organisatie een weergaloze boost heeft gegeven.

Alzheimer

Oké, we gaan meteen door naar een volgend niveau van acceptatieweerstand. Hoe accepteer je mensen die duidelijk anders zijn dan jij? Mag je dingen tegen ze zeggen die voor hen misschien wel logisch of juist zijn, maar die in feite neerkomen op liegen? En met liegen bedoelen we echt voorliegen, iets zeggen wat onjuist is. Dus niet iets half vertellen of verzwijgen maar echt een onjuiste voorstelling van zaken geven? Mag dat?

Mensen met Alzheimer leven in een andere wereld. Ze hebben de neiging regelmatig weg te lopen, op zoek naar een thuis dat niet meer bestaat. Het heeft uiteraard geen enkele zin om te zeggen dat ze dat niet mogen doen. Dat begrijpen ze nou juist niet. Ook het Benrath Senior Centre in Düsseldorf had met dit probleem te maken. Men moest regelmatig de politie inschakelen om op drift geraakte bewoners terug te vinden. Totdat men een ingeving kreeg. Net buiten het terrein van het verpleeghuis werd een nepbushalte geplaatst. Een exacte replica van een gewone bushalte. Alleen zou hier nooit een bus stoppen. Bewoners die de neiging hebben weg te lopen, kunnen gemakkelijk weer bij de bushalte worden opgehaald. Verplegers benaderen de mensen voorzichtig, zeggen dat de bus ietsje later komt en nodigen ze uit om ondertussen een kopje koffie te drinken. Vijf minuten later zijn ze vergeten waarom ze ook al weer met de bus weg wilden. ‘Het klinkt misschien gek, maar het helpt echt,’ zegt Franz-Josef Goebel, voorzitter van de hulporganisatie Old Lions, ‘de bewoners herkennen het bord van de bushalte en denken dat als ze maar op de bus blijven wachten, ze thuiskomen.’ Het idee is zo succesvol dat verschillende andere zorginstellingen ook nepbushaltes willen plaatsen.

Wie de werkelijkheid van mensen met Alzheimer accepteert, zal zonder al te veel problemen kunnen ‘liegen’. Jouw werkelijkheid hoeft nou eenmaal niet de werkelijkheid van de ander te zijn. De vraag is natuurlijk wel interessant of je op dezelfde manier met je partner om zou kunnen of willen gaan. Wat als je moet constateren dat jullie een andere taal spreken. Andere gedachten, gevoelens en behoeften hebben. Ben je dan nog steeds in staat om die te accepteren of is het dan je neiging de ander te willen veranderen, net zo lang te ‘praten’ tot je de ander tot ‘redelijkheid’ hebt weten te brengen? Jouw redelijkheid. Uiteraard. Het laatste voorbeeld speelt zich ook op dat vlak af.

Ja-en

Een vrouw vertelde ons een bijzonder verhaal. Zij werd geconfronteerd met het feit dat haar man bij een andere vrouw een kind had verwekt. En deze andere vrouw wilde het kind laten komen. En de man? Die hield van beide vrouwen. We durven te vooronderstellen dat in meer dan 95 procent van de gevallen de situatie geëindigd zou zijn in een conflict, de noodzaak te kiezen. Linksom of rechtsom. Zij of ik. De een of de ander. De situatie zou zich onontkoombaar ontwikkeld hebben tot een patstelling tussen twee onverenigbare opties.

Deze vrouw haalde echter diep adem en ging bij zichzelf te rade wat de essentiële waarden en uitgangspunten in haar leven waren. Los van de Bijbel, huwelijkswetten of persoonlijke overtuigingen. Ze nam de moedige stap te kiezen voor een en-en-leven. En getrouwd blijven, samen een gezin zijn, en accepteren dat haar man een tweede gezin elders zou hebben. Als ze nu, meer dan twintig jaar later, terugkijkt, kan ze niet anders dan concluderen dat het, ondanks alle moeite, geschipper en geregel, haar een gelukkig leven heeft gegeven.

Een mooi verhaal, denk je misschien, maar wat heeft dat met omdenken te maken? Dit is toch een verhaal dat alleen over accepteren gaat, verder niks, waar ontstond dan de nieuwe mogelijkheid? Wat is de ja-en? Welnu, de nieuwe mogelijkheid ontstond pas na verloop van tijd. Zoals ze zelf vertelt: ‘Het hebben van twee huishoudens betekende dat hij zijn tijd moest verdelen tussen ons gezin en het andere gezin. In het begin kon ik dat alleen maar zien als een probleem en probeerde ik er zo goed en zo kwaad als mogelijk mee om te gaan, het te dragen. Maar op een dag zat ik alleen thuis, er lagen drie dagen voor me dat ik alleen met onze dochter thuis zou zijn en ik betrapte mezelf erop dat ik daar intens naar verlangde. Heerlijk, alleen thuis. Opeens realiseerde ik me dat we ons huwelijk begonnen waren met de bewuste keus ieder een eigen leven te blijven leiden. We hadden om die reden ook bewust maar één kind gekregen. Terugkijkend realiseerde ik me dat ik die wens destijds zelfs het sterkst had uitgesproken. Hij wilde liever meerdere kinderen. Maar mij leek niets benauwender dan een huwelijk waarin je elkaar zeven dagen per week op de lip zit. En dat je 24 uur per dag voor je kinderen klaar moet staan. Op dat moment besefte ik dat ik op dit moment het leven leidde zoals ik dat toen had gewild. Bizar! Sommige mensen zeiden tegen me: “Ja, maar nou sta je er in de zorg voor je dochter helemaal alleen voor, hij heeft zich daar makkelijk van afgemaakt.” Maar die mensen begrijpen niet dat dat precies is wat ik het liefste wilde. Ik heb het altijd heerlijk gevonden tijd alleen met mijn dochter te hebben. En als ik er eens uit wilde of alleen wilde zijn was dat nooit een probleem. Dan regelden we dat wel. En of hij zich er makkelijk van afgemaakt heeft? Ik denk het niet. Hij moet in deze situatie harder werken dan ik. Tot op de dag van vandaag.'

Willoos weekdier

Meebewegen is niet altijd de beste optie. Af en toe luid en duidelijk ‘nee’ zeggen is een absolute noodzakelijkheid om geen laf en willoos weekdier te worden. Die houding kom je dan ook bij de andere omdenkstrategieën tegen. Maar het is wel de meest natuurlijke optie. Als je meebeweegt met de krachten om je heen, ben je in harmonie met je omgeving. Op exact hetzelfde moment. Het geeft je de ervaring dat de dingen vanzelf naar je toe bewegen. Terwijl in essentie het omgekeerde het geval is: jij beweegt met de dingen mee.

Heb jij ook een omdenkverhaal?

Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!