Erkenning

De meest eenvoudig te begrijpen, maar lastig toe te passen, vorm van accepteren is luisteren naar andere mensen. Ze erkennen. Met erkennen bedoelen we dat je ze laat merken dat je oprecht en volledig bereid bent te accepteren wat ze denken, doen en voelen. Vooral op kinderen kan het een transformerende werking hebben als wij, volwassenen, bereid zijn hen te erkennen. Heel veel problemen in de opvoeding – maar ook in andere situaties, waarbij mensen met elkaar te maken hebben – vloeien rechtstreeks voort uit het feit dat mensen zich niet gezien, gehoord, gekend, kortom erkend voelen. Erkenning is een magisch instrument. In de woorden van Paul Ferrini, schrijver van de internationale bestseller Liefde zonder voorwaarden: ‘Liefde klaagt niet, maakt geen ruzie en zoekt geen schuldige. Liefde omarmt anderen simpelweg precies zoals ze zijn.’

Mopperen, klagen, zeuren

Een voorbeeld. Een interimmer in het onderwijs had te maken met een club cynische, oudere docenten. Mopperen, klagen, zeuren. Bovendien hadden ze de neiging zich als een blok op te stellen. ‘Wij worden niet begrepen.’ De interimmer zette hen als groep in een aparte sessie bij elkaar. Het enige wat de interimmer zich had voorgenomen was luisteren en proberen om ten diepste te begrijpen wat er speelde. Zo zeiden ze bijvoorbeeld: ‘We willen meer informatie, we willen openheid, transparantie.’ De hele groep herkende zich in deze wens. Gezamenlijke verontwaardiging. ‘We worden niet gehoord.’ ‘Betekent dit,’ vroeg de interimmer, ‘dat jullie bijvoorbeeld de begroting willen krijgen?’ ‘Ja,’ antwoordde een enkeling meteen. ‘Nee,’ antwoordden de meesten. Er ontstond onderling een discussie. ‘Betekent dit dat jullie over de nieuwbouw mee willen praten?’ Eenzelfde reactie. Het gevolg? Het idee dat er een blok was viel uiteen. Dankzij goed luisteren en proberen te begrijpen wat men wilde nam de weerstand ter plekke af. Achteraf kon de interimmer niet anders dan concluderen dat het grootste deel van hun klacht het gevoel was dat ze nooit gehoord werden. De grap is, dat was ook de eerste klacht die ze formuleerden: ‘We worden nooit gehoord.’

Neem de tijd

Nog een voorbeeld. Een jonge jongen, een huurder, wist door naar zijn huisbaas te luisteren een totaal nieuwe situatie te creëren. Hij vertelt daarover: ‘Ik heb te maken met een huisbaas die, elke keer als hij daar zin in had “even kwam kijken of alles goed ging”, om daarna mijn tijd op te slokken en te klagen over het “zware leven van een verhuurder”. En als ik een vraag had met betrekking tot onderhoud, dan werd het antwoord ingeleid met stiltes en een hoop gemor. Maar wat doe je in zo’n geval? Je wilt hem eigenlijk kwijt maar hebt ook belang bij een goede verstandhouding. Uiteindelijk heb ik besloten om, na meerdere malen van vriendelijk afpoeieren, een keer de tijd voor hem te nemen. Ik bood hem koffie aan, hij vertelde ronduit over zijn panden, de huurders en alles wat daarbij kwam kijken. Dat alles werd door mij begeleid door instemmend knikken, af en toe een vraag die het gesprek op gang hield en de opmerking dat het best wel lastig is om een leuke woning te vinden in de Randstad. Nu, drie maanden later, zeggen we elkaar vriendelijk gedag, mag ik altijd bellen als er iets is en mocht ik willen verhuizen, dan “moet je maar even een seintje geven, want dan kijk ik wel even of ik wat moois voor je heb voor een leuk prijsje”.’

Dat kan ik niet maken

Een voorbeeld van Berthold zelf over zijn eigen gezin. 'Toen mijn moeder vijfenzeventig jaar werd had ze bedacht dat met de kinderen en kleinkinderen te vieren in een pannenkoekenhuis. Weken van tevoren waarschuwden we onze drie zoons voor dit komend evenement. ‘We gaan die en die zondag naar oma, pannenkoeken eten. Jullie neefjes en nichtje komen ook.’ ‘Ja ja,’ antwoordden ze. Maar we wisten dat als we het niet vaak genoeg herhaalden, het op de blijde dag gedoe zou geven. Dan hadden ze natuurlijk weer nergens van geweten. En ja hoor, op de bewuste zondag waren we nog geen 5 kilometer onderweg of het gezeur begon al. Niet van de oudste. Die mocht zelf weten of hij naar dit soort dingen ging. Die ging mee. Eigen keus. Niet van de jongste. Die moest mee met zijn eigenwijze elf jaar. Maar van de middelste. ‘Wat gaat er precies gebeuren?’, ‘Hoe lang moeten we daar dan blijven?’ en (tot overmaat van ramp) ‘Waarom hebben jullie dit niet van tevoren aangekondigd?’. Ik explodeerde. ‘We hebben het je ik weet niet hoe vaak verteld, geen gezeur, je gaat gewoon mee.’ Een stilte. ‘Ik hou helemaal niet van pannenkoeken,’ klonk het nog irritant half hoorbaar vanaf de achterbank. Kunnen ze nou niet één keer, zelfs op zo’n dag als deze, gewoon meewerken? dacht ik bij mezelf. Uit de radio klonk vrolijke muziek, maar in de auto hing een donkere wolk. Na een tijdje zette mijn partner de auto stil op een parkeerplaats. Ze keerde zich naar mij. ‘Als hij echt niet mee wil, dan hoeft hij toch niet mee?’ Er viel een korte stilte. Ze keek achterom. ‘Wat mij betreft keren we om en rijden we terug naar huis. Die tijd hebben we nog wel. Je mag ook de bus nemen als je dat liever wilt. Als jij echt niet mee wilt.’ Het bleef twee seconden stil. Een stilte waarin ik me twee dingen afvroeg: redden we dat wel en hoe zou oma reageren? Voordat ik het antwoord kon bedenken zei mijn zoon: ‘Nee, dat is niks, wat moet ik dan tegen oma zeggen? Ga maar rijden, ik ga wel mee.’ Mijn partner zei nog: ‘Je hoeft het niet voor ons te doen, als je niet wilt is dat geen probleem.’ ‘Nee,’ antwoordde hij, ‘je kunt het niet maken om niet te gaan. Het is oma’s vijfenzeventigste verjaardag.’

Volgende week meer

Accepteren hoe mensen zijn is niet makkelijk, maar vaak kunnen we in elk geval nog de illusie in stand houden dat we hen zouden kunnen veranderen. Dat wordt lastiger als we met onoverkomelijke feiten geconfronteerd worden. Harrison Ford moest wel ‘luisteren’ naar zijn niet naar behoren functionerende darmstelsel. Zijn darmen gingen hun eigen gang, zou je kunnen zeggen. Toch geldt ook dat erkenning van de feiten, acceptatie, meestal sneller tot een verbetering van de situatie leidt dan vruchteloos verzet.

Om te onderzoeken hoe we de werkelijkheid kunnen verwerken als we geconfronteerd worden met die onoverkomelijke feiten, delen we volgende week nog een aantal verhalen over acceptatie. Met een opdracht aan jou, als lezer. Maar dat dus volgende week. Wordt vervolgd...

Heb jij ook een omdenkverhaal?

Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!